ส่วนประกอบเปียโน

ส่วนประกอบที่สำคัญของ “เปียโน” 

ผู้เขียน : Milkajee    เมื่อวันที่ : 1 สิงหาคม 2020

            วันนี้เราจะขอเล่าถึงส่วนประกอบต่างๆของเปียโนกันนะคะ ซึ่งส่วนประกอบเล็กๆน้อยๆที่ประกอบกันขึ้นมาจนเป็นเปียโนได้นั้นจึงมีความสำคัญกับเปียโนมาก เพราะถ้าหากขาดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไปก็จะส่งผลต่อคุณภาพของเสียงเปียโนอย่างแน่นอน และหากเรารู้จักเครื่องดนตรีอย่างละเอียดว่ามีส่วนประกอบอะไรบ้างทำหน้าที่อะไรบ้าง ก็จะทำให้เราเข้าใจเครื่องดนตรีนั้นมากขึ้นเพื่อที่หากวันหนึ่งเปียโนของเรามีปัญหา เราจะได้เข้าใจและตรวจสอบเพื่อแก้ไขปัญหานั้นเบื้องต้นได้ด้วยตนเองก่อนเรียกผู้เชี่ยวชาญด้วยค่ะ

คีย์บอร์ด – Keyboard

      คือ แป้นสำหรับกดเพื่อให้เกิดเสียงเปียโนและโน้ตทางดนตรี ในปัจจุบันเปียโนส่วนมากจะมีคีย์บอร์ดอยู่ที่ 88 คีย์ จะมีคีย์ดำ 36 คีย์ และคีย์ขาว 52 คีย์ (ตั้งแต่ A0 ถึง C8) ซึ่งแตกต่างจากเปียโนรุ่นเก่าๆที่จะมีเพียง 85 คีย์เท่านั้น (ตั้งแต่ A0 ถึง A7) ซึ่งในการที่เพิ่มคีย์เข้ามานั้นก็เพื่อการสร้างเสียงที่หลากหลายขึ้นหรือเพื่อสร้างเสียงสะท้อน (resonance) ได้มากขึ้น โดยในบางรุ่นมีการเพิ่มคีย์เข้าไปเพียงฝั่งเดียวและบางรุ่นเพิ่มทั้งสองฝั่งซ้ายขวา หรือในบางรุ่นก็มีปริมาณคีย์ที่มากกว่า 88 คีย์ โดยผู้ผลิตอาจซ่อนคีย์ที่เพิ่มมานี้ไว้ใต้ฝาเปียโนเล็กๆหรือสลับสีคีย์เพื่อไม่ให้ผู้เล่นเกิดความสับสนในคีย์พิเศษที่เพิ่มมานี้ได้

 

สายเปียโน – Strings

      คือ เส้นมากกว่า 200 เส้นที่ถูกขึงผ่านเฟรมเหล็กที่เรียกว่าเพลท (plate)โดยด้านหนึ่งของสายจะถูกยึดไว้กับหมุดและอีกด้านผูกม้วนไว้กับหลักหมุดที่สามารถปรับความตึงของสายเพื่อปรับจูนเสียงได้ โดยความหนาและคววามยาวของสายเปียโนเป็นสิ่งที่จะทำให้เสียงแต่ละคีย์มีความแตกต่างกัน ซึ่งสายเปียโนส่วนใหญ่จะเป็นเส้นลวด แต่ในเปียโนบางรุ่นได้ทำมาจาก ทองเหลือง ทอง เงิน ตะกั่ว ขนม้า หรือรากไม้

 

สะพานสาย – Bridges

      คือ ส่วนที่รองรับสายเปียโนที่ถูกติดตั้งอยู่บนซาวบอร์ด เพื่อทำหน้าที่ช่วยในการรับส่งการสั่นสะเทือนของสายเปียโนไปยังซาวบอร์ดเพื่อขยายเสียง โดยจะแบ่งออกเป็น 2 ส่วนแยกระหว่างเสียงสูงเสียงต่ำ ดังนี้
   1. Treble bridge สะพานที่ใช้กับสายเปียโนด้านเสียงสูง จะมีลักษณะยาว โค้งมน
   2. Bass bridge สะพานที่ใช้กับสายเปียโนด้านเสียงต่ำ จะมีลักษณะสั้นกว่า Treble bridge

 

ค้อนเคาะสาย – Hammer

      คือ ค้อนไม้ที่ถูกหุ้มด้วยสักหลาด ทำหน้าที่ช่วยเคาะสายในขณะที่เรากดแป้นคีย์บอร์ด จึงเกิดเป็นเสียงขึ้นตามคีย์ที่เรากด ดังนั้นหาก Hammer มีปัญหา เสียงของเปียโนอาจไม่ตรงตามคีย์หรือเสียงไม่มีคุณภาพได้ ซึ่งเปียโนแต่ละรุ่นแต่ละบริษัทก็จะมีรูปแบบของ Hammer ที่แตกต่างกันตามเอกลักษณ์ที่ต่างกัน

 

ตัวห้ามสาย : Damper

      คือ ลิ้นไม้ที่ถูกหุ้มด้วยสักหลาด มีลักษณะคล้าย Hammer ต่างกันที่ Damper เป็นตัวหยุดเสียงของเปียโน เพื่อไม่ให้เสียงยาวผิดคีย์ โดย Damper จะถูกวางอยู่บนสายเปียโน เมื่อเรากดคีย์ Damper จะถูกยกขึ้นพร้อมกับ Hammer ที่ตีสายเปียโนซึ่งทำให้เกิดเสียง และเมื่อปล่อยนิ้วจากคีย์ Damper จะกลับมากดสายเปียโนอีกครั้งเพื่อทำการหยุดสั่นของสายเปียโน

 

ซาวบอร์ด : Sound Board

      คือ เป็นแผ่นไม้สนหรือไม้โอ๊คมีการติดตั้งโครงด้านใต้เรียกว่าริบส์ (ribs) มีลักษณะเป็นไม้ซี่หลายขนาดตั้งแต่ 8 -12 นิ้วถูกทากาวติดกันจนดูเหมือนเป็นชิ้นเดียวกันเพื่อเสริมความแข็งแรง โดยทำหน้าที่หลักในการขยายเสียงของเปียโนให้ดังกังวานออกไป และหากซาวบอร์ดมีปัญหาจะทำให้เสียงเปียโนไม่ออกหรือผิดเพี้ยนไม่ค่อยกังวานมากนัก ซึ่งมีความสำคัญต่อเอกลักษณ์เสียงที่ได้ของเปียโน

เพลท : Plate

      คือ โครงโลหะหรือแผ่นเฟรมเหล็ก สำหรับยึดสายเปียโนเพื่อเพิ่มความแข็งแรง ซึ่งจะต้องสามารถแรงรับแรงดึงมหาศาลของสายเปียโนได้ โดยจะวางอยู่เหนือ pinblock

 

พินบล็อค : Pinblock

      คือ ตัวที่ใช้สำหรับยึดหมุดปรับเสียง (Tuning pins) ที่สายเปียโนจะต้องมีแรงดึงถึง 20 ตัน ดังนั้น pinblock จึงเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้เสียงไพเราะ โดยทำมาจากไม้เนื้อแข็ง ประกอบด้วยหมุดปรับแต่งเสียงที่ถูกประกอบกับแผ่นทองแดง และรวมเข้ากับแผ่นไม้กระดานเนื้อแข็งเคลือบเรียกว่า pinblock ซึ่งจะอยู่ด้านล่างจึงไม่สามารถมองเห็นได้ง่าย

 

คันเหยียบ : Pedal

      คือ อุปกรณ์ที่มีไว้เหยียบขณะเล่นเปียโน ซึ่งในรุ่นเก่าๆจะเข่าในการควบคุมเสียง เพื่อเป็นการเพิ่มลดระดับเสียงตามที่ต้องการ และยังสามารถเพิ่มลูกเล่นให้กับเปียโนมากขึ้น โดยทั่วไปจะมีคันเหยียบ 3 อันและในบางรุ่นจะมีเพียง 2 อัน
     คันเหยียบอันซ้าย Soft Pedal
ในแกรนด์เปียโน : มีไว้เพื่อลดความดังของเสียงเปียโน
ในอัพไรท์เปียโน : ทำให้เสียงที่ได้เบาลง และได้เสียงที่นุ่มลงกว่าเดิม
     คันเหยียบอันกลาง Sostenuto Pedal , Muffler Pedal
ในแกรนด์เปียโน : จะดำรงเสียงของตัวโน้ตที่กดไว้ก่อนเหยียบคันเหยียบนี้เท่านั้น
ในอัพไรท์เปียโน : มีไว้เพื่อลดความดังของเปียโน มักใช้ในการซ้อมเปียโนเมื่อไม่ต้องการให้มีเสียงดังมาก
     คันเหยียบอันขวา Damper Pedal
มีไว้เพื่อลากเสียงของโน้ตให้ยาวขึ้น โดยที่ไม่ต้องกดคีย์นั้นๆค้างไว้ และสามารถเล่นคีย์โน้ตตัวอื่นได้ ซึ่งเป็นคันเหยียบที่ถูกใช้มากที่สุด

 

แก้ไขล่าสุดโดย Milkajee : 4 สิงหาคม 2020